Met een tweemotorig propellervliegtuig van Bangkok Airways vliegen we van Bangkok naar Siem Reap in Cambodja.
Susadei (hallo) Cambodja!
Siem Reap voelt direct vertrouwd aan. Samen bezochten we deze plek tijdens onze backpackreis in 2016. En Monique was hier al eens eerder, backpackend, in 2011. Waarom we nu terug zijn voor de tweede en derde keer? In eerste instantie omdat we het heel leuk vinden om Cambodja te bezoeken tijdens onze eerste verre reis met de kinderen en de trip zo net wat uitdagender te maken. Maar zeker ook vanwege de heerlijke sfeer in deze kleine stad. En last but not least… Angkor Wat, een van de meest iconische archeologische vindplaatsen ter wereld. Een magische plek waar je je een beetje Indiana Jones waant terwijl je enorme tempelruïnes ontdekt die worden opgeslokt door de omliggende jungle.
Siem Reap
Maar zover is het nog niet. We pakken een lokale taxi van de fonkelnieuwe luchthaven van Siem Reap (open sinds nov. ’23) naar het centrum. Siem Reap is met 140.000 inwoners de derde grootste stad van Cambodja. Het heeft een charmante sfeer – met zijn Frans-koloniale architectuur, levendige markten, bruisende straatjes & vele lokale winkeltjes en restaurants vol overheerlijk Khmer én westers eten. Je ervaart overdag vooral het authentieke Cambodjaanse leven. ’s Avonds komt het nachtleven op gang, met straatmuzikanten, kraampjes met lokale lekkernijen en gezellige bars.
We verblijven 5 nachten in The Elephant, een heerlijk hotel in koloniale stijl aan de rand van het gemoedelijke centrum. Tegenover het balkon van onze kamer zit de Angkor Highschool. Iedere ochtend vanaf 6.30 uur wemelt het van de scooters met daarop keurig in schooluniform gestoken middelbare scholieren. Lennox en Zoë observeren het tafereel aandachtig – en voor ons is het gebrom van de scooters een mooie wekker, want we hebben heel wat op de planning staan de komende dagen!
Ontmoeting met olifanten bij het Kulen Elephant Forest
De volgende ochtend pakken we al vroeg een tuktuk naar het kantoor van het Kulen Elephant Forest. Daar stappen we in een busje en worden we, samen met wat andere reizigers, in een rit van een uur naar de voet van Kulen Mountain gebracht. Hier ligt het Bos Thom Community Forest: 1100 hectare beschermd bos dat wordt bewoond door de voormalige olifanten van Angkor Wat.
Ruim 22 jaar lang maakten deze olifanten ritjes met toeristen op hun rug bij de tempels van Angkor Wat. We kunnen ons nog herinneren dat we hen zagen lopen, toen we de tempelruïnes tijdens een eerdere reis bezochten. Gelukkig werden deze olifantenritten in 2018 verboden, dankzij de wereldwijde aandacht voor het welzijn van de olifanten. Er werd een plek voor hen gecreëerd bij Kulen Mountain, waar de dieren helemaal vrij rond kunnen zwerven in hun natuurlijke habitat.
Bescherming van de olifanten
Als bezoeker kun je de 10 olifanten nu bewonderen in het Kulen-olifantenbos (KEF). Na aankomst vertelt onze lokale gids Seth alles over de voorgeschiedenis van deze olifanten, de missie van het KEF en hun aanpak. Er wordt niet op de olifanten gereden en toeristen kunnen de dieren niet wassen. Ze kunnen vrij rondlopen in het enorme bos onder bescherming van een mahout. Deze mahout (olifantenverzorger/-beschermer) zorgt er ook voor dat de dieren geen schade aanrichten op de naastgelegen landbouwgronden, waar ze in principe zo naartoe kunnen wandelen. Zo leven de lokale bevolking en de olifanten zij aan zij.
Omdat de dieren al hun hele leven in gevangenschap leven, kunnen ze onmogelijk de wilde natuur in gestuurd worden. In het KEF zijn ze relatief vrij, worden ze beschermd, vinden ze hun eigen voedsel en worden ze bijgevoerd. In Cambodja leven nog zo’n 75 van dit soort olifanten in gevangenschap en circa 500 in het wild.
Oog in oog met de Cambodjaanse olifanten
Met dat ‘bijvoeren’ begint onze olifanten-ontmoeting. Lennox en Zoë mogen de bananen in grote manden van elkaar losmaken en we maken een soort snacks van o.a. geknede banaan en een soort meel. Dan volgen we de gids en staan 8 vrouwtjesolifanten bij een grote waterpoel te wachten op hun snacks. Ze staan los achter een lage houten barricade zodat wij niet te dichtbij kunnen komen en ze ons niet omver kunnen lopen. We geven de olifanten hun bananen, stukken suikerriet en snackjes.
Daarna volgen we hen op een wandeling door het bos. Ze lopen vrij rond, besluit er eentje om koers te zetten in een andere richting dan kan dat (en dat gebeurt ook) en gids Seth vertelt van alles over hun leven in het olifantenbos en hun onderlinge vriendschappen. Twee damesolifanten blijken beste vriendinnen te zijn. Zodra een van hen doorloopt terwijl de ander zichzelf nog lekker onder het zand staat te gooien om insecten te weren, moet je je uit de voeten maken – als ze doorheeft dat haar buddy weg is, loopt ze alles omver. Na afloop van het rondje bos komen we terug bij de waterpoel, waar de jumbo’s bijgevoerd worden en de poel in kunnen wandelen als ze daar zin in hebben.
De ethische kant van olifantentoerisme
Het Kulen Elephant Forest is een voorbeeld van het ‘nieuwe’ ecotoerisme in Azië: de olifantenkampen waar mensen ritjes kunnen maken en olifanten onnatuurlijke kunstjes moeten doen, verliezen gelukkig hun aantrekkingskracht. Ze maken langzaamaan plaats voor initiatieven waarbij het welzijn en de vrijheid van de dieren centraal staan. Daarbij is het KEF speciaal opgericht om de gepensioneerde olifanten van Angkor Wat een thuis te geven. Het kamp genereert bovendien een betaalde baan voor enkele tientallen mensen uit de redelijk afgelegen community waar het olifantencentrum is gevestigd. Het project is om al die redenen door Asian Captive Elephant Standards (ACES) geaccrediteerd.
Eén puntje van kritiek dan: als bezoeker kan je nog altijd behoorlijk dicht bij de olifanten komen. Hoe magisch die ervaring ook is terwijl de dieren vrij rondbanjeren, je kunt je afvragen of de korte afstand tussen de slurfdragers en hun bezoekers uiteindelijk het beste is voor deze dieren. Maar de eerlijkheid gebiedt ons te zeggen dat die vraag eigenlijk pas achteraf komt, op het moment zelf worden we overstelpt door de bijzondere ervaring en het verder enorm fijne thuis dat voor hen gecreëerd is.
